Nişâbûr Nişâbûr’da Tarım Ve Hayvancılık Faaliyetleri (X-XII.Yüzyıl)
Tarım ve Hayvancılık Faaliyetleri
Anahtar Kelimeler:
Horasan- Nişâbûr- Sâmânîler- Tarım- HayvancılıkÖzet
Ortaçağ dünyasında ekonominin dinamiğini tarım, hayvancılık ve ticaret faaliyetleri oluşturuyordu. Horasan Bölgesinin önemli şehirlerinden biri olan Nişâbûr; birçok tarım ürününün yetiştirildiği bir yerleşim merkezidir. Ayrıca geniş otlaklara sahip bir yerleşim merkezi olması nedeniyle hayvancılık da önemli bir gelir kaynağıdır. Nişâbûr’un siyasi açıdan bir cazibe merkezi olmaya başlaması Tahirîlerin Horasan’da idareyi ele geçirmesiyle başlamıştır. Tahirîler’e başkentlik yaptıktan sonra Saffarîler zamanında da önemini korumuştur. Horasan bölgesinin Sâmânîlerin eline geçmesi ile birlikte Nişâbûr’un önemi daha da artmıştır. Nişâbûr; Gazneliler ve Selçuklular dönemlerinde de önemini hep korumuştur. Bu çalışmamızda Nişâbûr’un cazibe merkezi olmasını sağlayan nedenlerin başında gelen tarım ve hayvancılık faaliyetlerini bütün yönleri ile incelemeyi hedeflemekteyiz. Bu nedenle bu çalışmamızda Nişâbûr’un; coğarfi sınırlarını, iklimini, nehirlerini, sulama kanallarını, dağlarını, yerleşim yerlerini, tarım ve hayvancılık faaliyetlerini, tarım ve hayvancılığın Nişâbûr’un ticaretindeki yeri hakkında bilgi vermeyi amaçlamaktayız. Bu bilgilerde dönemin coğrafyacılarının, seyyahlarının ve tarihçilerin kaynaklarına dayanarak verilecektir.
Anahtar Kelimeler: Horasan, Nişâbûr, Sâmânîler, Tarım, Hayvancılık.
İndirmeler
Referanslar
AKBAŞ, M., (2011). XI. ve XII. Yüzyıllarda Nişâbûr, Selçuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
ARİFOĞLU, Y., (2018). “Horasanda Tarım ve Hayvancılık Faaliyetleri (8-10. Y.Y.)”, Tarih ve Gelecek
Dergisi,4(3), Aralık, s. 139-161.
BELÂZURÎ, Ahmed b. Yahya b. C., (1987). Fütûhu’l-Buldân, (Çev. Mustafa Fayda), Siyer Yayınları, Ankara.
EBU D., (2020). İran Seyahatnamesi, 10. Yüzyılda Kafkasya’dan Fars Körfezine Yolculuk, (Tercüme ve Notlar
Serdar Gündoğdu), Kronik Kitap, İstanbul.
FRYE, R. N. & SAYILI, A., (1946). “Selçuklardan Evvel Ortaşarkta Türkler, Belleten, S. 37, s. 97-131.
GRAYELİ, F., (1415 hş.). Nîşâbûr, Şehr-i Firûze, Havran.
HARTMANN, R., “Cüveyn” İA, MEB, C.III.
HINZ, W. (1989). İslâmda Ölçü Sistemleri, (Çev: Acar Sevim), Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
Türklük Araştırma Dergisi, (5).
HONİGMANN, E. & BOSWORTH, C., “Nishapur”, Encycclopaedia of Islam, VIII, s. 62-63.
HONİGMANN, E., “Nişapur”, İA, MEB, C. IX, s. 303.
HUDÛDÜ’L ÂLEM, (2020). Mine’l-Meşrik ,le’l-Magrib, (Çev: Abdullah D.-Murat A.), Ayışığı Kitapları,
İstanbul.
İBN BATTÛTA, (2020). İbn Battûta Seyahatnâmesi, (Çev: A. Sait Aykut), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
İBN HAVKAL, (1967). Suretü’l -Arz, Leiden.
İBN HAVKAL, (2004), Kitâbü’l-Mesâlîk ve’l-Memâlîk, (Derleyen ve Türkçeye Çev. Yusuf Ziya Yörükân),
Gelenek Yayıncılık, İstanbul.
Türk Kamu Yönetimi Dergisi, 2023, C.4, S.2, ss.284-293
İBN RÜSTEH, (2017). El- A’lâku’n-Nefîse, Ankara Okulu Yayınları, Ankara.
İSTAHRÎ, (1927). el-Mesâlik ve’l Memâlik, Leiden.
KALLEK, C., (2004). “Men”, DİA, TDV Yayınları, C. XXIX, Ankara, s. 105-107.
KURT, H., (1998). Orta Asya’nın İslamlaşma Süreci (Buhara Örneği), Fecir Yay., Ankara.
KURT, H., (2002). Türk-İslâm Dönemine Geçişte Tahiroğulları, Araştırma Yay., Ankara.
KURT, H., (2010). “Tâhir b. Hüseyin”, DİA, TDV Yayınları, S. XXXIX, İstanbul, s.399-400.
MAKDÎSÎ, (1877). Ahsenü’t -Tekâsîm fî Ma’rîfeti’l-Ekâlîm, (Nşr. De Goeje), Leiden.
MERÇİL, E., (2008). “Büyük Selçuklular Devrinde İpek Yolu Üzerinde Bir Şehir: Nişâbûr , Dünden Bugüne
İpek Yolu Beklentiler ve Gerçekler Sempozyumu Bildirileri, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
MEZ, Â., (2000). Onuncu Yüzyılda İslâm Medeniyeti, (Çev: Salih Şaban), 1. Baskı, İnsan Yayınları, İstanbul.
MUKADDESÎ, (2015). Ahsenü’t-Takâsîm, (Çev. ve Notlar Ahsen Batur), Selenge Yayınları, İstanbul.
ÖZÇAMÇA, S., (2007). Büyük Selçuklu Şehirleri ve Ulaşım-Ticaretteki Yerleri, Uludağ Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa.
ÖZGÜDENLİ, O. (2007). “Nişâbûr”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. XXXIII, İstanbul, s. 149-151.
ÖZTÜRK, M., (2020). Anadolu Erenleri’nin Kaynağı Olarak Horasan, Bilge Kültür Sanat, İstanbul.
PIRLANTA, İ., (2010). Fethinden Sâmânîler Döneminin Sonuna Kadar Nişâbûr, Ankara Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
PIRLANTA, İ., (2011). “İslam Coğrafyacılarının Eserlerinde Yerleşim Birimlerinin İsimlendirilmesi”, İnönü
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Bahar 2011/2(1), s.155-165.
PIRLANTA, İ., (2013). Orta Çağ’ın İncisi Nişâbûr , Hikmet Yayınevi, İstanbul.
PIRLANTA, İ., (2014). “Büyük Selçuklular Döneminde Horasan’da Tarım ve Hayvancılık”, Turkish Studies,
/4, Ankara, s. 985-1004.
PİYADEOĞLU, C., (2012). Güneş Ülkesi Horasan Büyük Selçuklular Dönemi, Bilge Kültür Sanat Yayın,
İstanbul.
SARIGÜL, N., (2018). Selçuklu Başkenti Nîşâbûr: Kuruluşundan Büyük Selçuklu Hakimiyetinin Sonuna
Kadar, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
STRANGE, G. L. (2015). Doğu Hilafetinin Memleketleri, (Ter: Adnan E.-Cengiz T., İstanbul, Yeditepe
Yayınları.
ŞEŞEN, R., (2001). İslam Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri, TTK. Yayınları, Ankara.
USLU, R., (1997). Hîcrî I-II. Yüzyıllarda Horasan Tarihi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Basılmamış Doktora Tezi, Bursa.
USTA, A., (2013). Türklerin İslamlaşma Serüveni, Yeditepe Yay. İstanbul.
Ya’kubî, A. b. E. Y., (1967). Kitâbü’l-Buldân, Leyden.
YAKUT EL-HAMEVÎ, Ş. E. b. A., Mu’cemu’l-Buldan, I-VI, Beyrut.
Yıldız, Hakkı Dursun (1988), “Abdullah b. Tâhir”, DİA, C. I, TDV Yayınları, İstanbul, s. 1737-138.
YÖRÜKÂN, Y., (2004). Müslüman Coğrafyacıların Gözüyle Ortaçağ’da Türkler, (Notlarla Yayına Haz.
Mehmet Ş., Ali E., Süleyman Ö., Tahsin K.), Gelenek Yayıncılık, İstanbul.
ZAHODER, B., (1955). “Selçuklu Devletinin Kuruluşu Sırasında Horasan”, Belleten, (Çev: İsmail Kaynak), 18,
Ankara, s. 491-527
