Türkiye’de Parlamenter Sistem ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Bağlamında Kuvvetler Ayrılığı İlkesinin Analizi
Anahtar Kelimeler:
Hükümet Sistemi, Parlamenter Sistem, Cumhurbaşkanlığı Sistemi, Kuvvetler AyrılığıÖzet
Kuvvetler ayrılığı, bir devletin yönetilmesi için gerekli olan yasama, yürütme ve yargı organlarının birbirinden ayrılmasıdır. Yasama, yürütme ve yargı organlarının birbirinden nasıl ayrılacağını ise hükümet sistemleri belirlemiştir. Ülkeler kendi ihtiyaçları ve tarihsel tecrübeleri doğrultusunda bu hükümet sistemlerini uygulamakta ve zaman zaman sistem değişikliğine gidebilmektedir. Ülkemizde de bir asırdan fazla Parlamenter sistem uygulanmış ve bu sistemin oluşturduğu tıkanıklıkları çözmek adına anayasada birçok düzenlemeye gidilmiştir. Parlamenter sistemin sorunlara çözüm üretememesinden dolayı 1980 yılından itibaren kamuoyu tarafından sistem değişikliği tartışmaları sık sık yapılmıştır. Uzun yıllar süren tartışmalar sonucunda 16 Nisan 2017 tarihinde Anayasa değişikliği referandumu ile Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçilmiştir. Parlamenter hükümet sistemi yumuşak, Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi sert kuvvetler ayrılığı ilkesine dayanan bir sistemdir. Parlamenter sistemde yürütme erki yasama içinden çıkarken, Cumhurbaşkanlığı sisteminde ise yürütme yasama içinden çıkmaz ancak yasama ve yürütme erki halk tarafından seçilir. Bu çalışmada Parlamenter sistem ile Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin özellikleri anlatılmış, bu sistemlerdeki yasama, yürütme ve yargı erkleri incelenmiştir. Bu inceleme ve araştırma sonucunda da sistemlerin güçlü ve zayıf yönleri ortaya konulmuş ve parlamenter hükümet sistemi ile Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi kuvvetler ayrılığı bağlamında analiz edilmiştir.
İndirmeler
Referanslar
AKINCI, B., 2017."Türkiye'de Hükümet Sistemi Tartışmaları ve Cumhurbaşkanlığı”, Yayınlanmış Doktora Tezi, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, s.7
ATALAN, M., 2019. "Başkanlık Sistemi ve Türkiye" Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ocak, ss. 228-291
AKÇAKAYA, M. ve ÖZDEMİR, A., 2018. "Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve Siyasal İstikrar", Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 53(3), ss. 922-944
ALKAN, H., 2013. "Karşılaştırmalı Siyaset (Başkanlık ve Parlamenter Sistemler Işığında Yarı Başkanlık Modelleri) ", Yeni Türkiye Dergisi, İstanbul, 130s.
ASİLBAY İ. H., 2013. "Parlamenter Sistem ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme", TBB Dergisi, ss. 248- 264
AYDIN, A. H. ve DURGUN S., 2017. "Kuvvetler Ayrılığı/Birliği Açısından Türkiye’ de Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi", 2nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 19-22 May 2017, ss. 147-160
AYDOĞDU, Y., 2019. "Yeni Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanlığı İşlemleri", Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl.9, Sayı:1, Araştırma Makalesi, ss.85-92
AY, Ş., 2004. "Türkiye’de Parlamenter Sistem ve Hükümet Sistemi Tartışmaları", Mevzuat Dergisi, Yıl:7, Sayı:77, Yayınlanmış Makale, Mayıs, ss. 1-18
BOZLOĞAN, R., 2016. "Türk Tipi Başkanlık", Hayat Yayıncılık, İstanbul, 157s.
CANER, Z., 2005. "Parlamenter Sistem ile Başkanlık Sisteminin Analizi ve Başkalık Sisteminin Türkiye’de Uygulanabilirliği", ss.184-206
EFE, H., 2015. "Türkiye’nin Parlamenter Sistem Deneyiminin Önemi ", Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, KAÜ İİBF Dergisi, Cilt. 6, Sayı:11, ss. 149-176
ERDOĞAN, M., 2016. "Anayasal Demokrasi", 13. Bkz, Ankara, Siyasal Kitabevi, 518s.
FENDOĞLU, H. T., 2015. "Türkiye’de Başkanlık Sistemi" Ankara, Yetkin Yayınları, 378s.
GİDERSOY, B., 2017. "Başkanlık Hükümet Sistemi ve Türkiye İçin Geçerliliği", Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:9 Sayı:19, ss. 500-519
GÖZÜBÜYÜK, A. Ş., 2003, " Anayasa Hukuku ", Ankara, Turhan Kitapevi, 466s.
GÖZLER, K., 2013. "Anayasa Hukukuna Giriş Genel Esaslar ve Türk Anayasa Hukuku", 21. Bkz, Bursa, Ekin Basın Yayın Dağıtım, 367s.
HEKİMOĞLU, M. M., 2009. "Anayasa Hukukunda Karşılaştırmalı Demokratik Hükümet Sistemleri ve Türkiye", Detay Yayıncılık, 256s.
İNCE A., 2018. "Kuvvetler Ayrılığı Bağlamında Parlamenter Sistem ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Karşılaştırılmalı Analizi", Ardahan Üniversitesi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ardahan, ss. 31-80
İŞTEN, İ., 2014. "Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı", Gaziantep University Journal of Social Sciences, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 13, Sayı 2, ss. 285-313
KUZU, B., 2005. "Türkiye İçin Başkanlık Sistemi", 21. Yüzyıl Eşiğinde Türkiye’de Siyasal Hayat, I. Cilt, Aktüel Yayınları, Bursa, ss.167-240
KUZU, B., 2016. "Her Yönü ile Başkanlık Sistemi", Babıali Kültür Yayıncılık, 6. Baskı, İstanbul, 222s.
KÜÇÜK, A. VE DOĞAN B., 2019. "Türkiye’de 2017 Anayasa Değişikliği Kapsamında Yürütmenin Asli Düzenleme Yetkisi ve Mahfuz Düzenleme Alan", Cilt: 9, Sayı 1, Yıl 2019, ss. 1-60
KÜÇÜK A., 2017. "Yeni Anayasa Değişikliği ile Getirilmek İstenen Türkiye’ye Özgü Başkanlık Sistemi", Liberal Düşünce Dergisi, Yıl:22, Sayı:85, ss. 157-189
KORKMAZ, A., 2020. "Hükümet sistemleri ve Türkiye: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi",Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, ss.115-120
ÖZTEKİN, A., 2018. "Siyaset Bilimine Giriş (Toplum, Devlet, Parlamento, Hükümet, Kamu Yönetimi) ", 11. Baskı, Ankara, Siyasal Kitabevi, 536s.
ÖZBUDUN, E., 2019. Türk Anayasa Hukuku, 19 Basım, Yetkin Yayınları, Ankara, s.329-342
ÖZDEMİR, H., 2018, "100 Soruda Hükümet Sistemleri" Seçkin Kitapevi, Ankara, 154s.
SABUNCU, Y., 2014. "Anayasaya Giriş (Ek: 1982), 16. Bkz, Ankara, İmaj Kitabevi", 413s.
TEZİÇ, E., 2016. " Anayasa Hukuku", Beta Yayıncılık, İstanbul, 590s.
TURAN, A. M., 2018. "Türkiye’nin Yeni Yönetim Düzeni: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi", Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Cilt 7, Sayı 3, ss. 42-91
TÜRKYILMAZ, M., 2017. Cumhurbaşkanlığı Sistemi, Sanat Ofisi Yayıncılık, 1. Baskı, Şubat, 268s.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Madde 77,79,96,101,106,119,142,146,154,155,158, 159, 16
ULUSOY, A., 2016. "Anayasa Teklifi Neler Getiriyor, Neler Götürüyor?", Anayasa.gen.tr(online), www.anayasa.gen.tr/ulusoy-anayasa-degisikligi.pdf, ss. 1-9 (erişim 18 Nisan 2019).
